Rekabet Kurumu, elektronik ticarette dijital kartellere karşı tüketiciyi korumak ve refahını artırmak için kolları sıvadı. Dünyada finanstan sağlığa, ulaşımdan turizme kadar 12 trilyon dolarlık büyüklüğe ulaşan dijital ekonominin rekabet kuralları yazılırken, Rekabet Kurumu Google, Instagram, WhatsApp, Facebook gibi devlerin pazardaki etkisini de yakın takibe aldı. Rekabet Kurumu Başkanı Birol Küle, “Teknoloji ve yenilik birkaç kişinin uhdesine bırakılmayacak kadar hassas noktamız. ‘Vurun abalıya’ gibi bir yaklaşımımız yok. Amacımız vatandaşı korumak, rekabeti tesis etmek” dedi. SABAH’ın sorularını yanıtlayan Başkan Küle, salgın döneminde şikâyetlerin yön değiştirdiğini belirterek, “Sağlık, hijyen ve gıdada patlama oldu. Artık rekabet ihlalinde fahiş fiyat argümanını da değerlendiriyoruz” diye konuştu.
Dijital pazarlar niçin son dönemde bu kadar gündemde ve Rekabet Kurumu neden bu işin merkezinde?
Hayatımızı kolaylaştıran teknolojik yenilikler bizi çok mutlu ediyor. Buna karşın, çok hızlı değişen bu pazarlarda platformların ticari tarafları, rakipleri ve vatandaşları da düşünmek gerekiyor. Bu nokta rekabet kurallarına hayati önem yüklüyor. Tüm dünyada gözler rekabet otoritelerine dönmüş durumda. Yeniliklerin devamı, tüketicilerin teknoloji nimetinden faydalanması, sağlıklı ve sürdürülebilir dijital bir ekosistem için kuralları iyi ve dikkatli şekilde koymamız gerekiyor. ‘Son 20 yılda ne kadar çok şey değişti, ne kadar ileri gidebildik’ diyebilmek için bugünlere ihtiyacımız var. Teknolojik gelişmeleri ileriye taşımak için elimizden geleni yapmaya kararlıyız. Çünkü teknoloji ve yenilik birkaç kişinin uhdesine bırakılamayacak kadar hassas bir noktamız.
VURUN ABALIYA YAKLAŞIMI YOK
Kurum dijital sektöre yönelik incelemeleri, soruşturmaları nasıl yürütüyor?
İncelemeleri kılı kırk yararak, durumun etkileri konusunda çok titiz bir çalışma yürütüyoruz. Kararlarımızı, inceleme konusu platformalar da dâhil birçok taraftan bilgi alarak, anketlerle vatandaşlarımıza sorular sorarak alıyoruz. Karar sonrası da platformlarla aynı masaya oturup en iyi çözüm ne olabiliri birlikte tartışabiliyoruz. Anlamadığımız şeyi regüle etmiyoruz. Diğer sektörlerde olduğu gibi burada da ‘vurun abalıya’ gibi bir yaklaşımımız yok. Bunu iddia edenler, sığ düşünüyor, durumun hassasiyetini anlamıyor, böyle göstermekten nemalanıyor. Vatandaşı korumak, rekabeti tesis etmek için bu işin içindeyiz. Şeffafız, her kararın detaylı gerekçesini açıklıyoruz. Benzer bir şeffaflığı gönül rahatlığıyla platformlardan bekliyoruz.
E-TİCARET YASASI ÇALIŞMALARI DEVAM EDİYOR
Dijital alanda dünyadaki gelişmeler hakkındaki görüşlerinizi paylaşabilir misiniz?
AB, ABD, İngiltere, Almanya, Fransa, Japonya, Avustralya, Hindistan’da bu alan öncelikli gündem maddesi ve somut adımlar atılmaya başlandı. AB ‘Dijital Pazarlar Yasası’ ve ‘Dijital Hizmetler Yasası’ şeklinde iki yasa tasarı ile bu alanda öncül düzenleme yapmaya hazırlanıyor. ABD’de başlatılan soruşturmalarla alevlenen dijital alanda şirketlerin bölünmesi, iş kolu kısıtlamaları gibi yapısal tedbirler dahi önerildi. Bunlar, dijitalde karşılaştığımız sorunlar karşısında yeni araçlara duyulan ihtiyaca işaret ediyor. Tabii tüm dünyanın ‘en iyi yöntem’ diye fikir birliği yapabileceği bir düzen kurmak bu alanda çok zor. O nedenle her ülke pazar yapısı ve koşullarına uygun çözümlere kafa yoracaktır.
Dijital alanlardaki kural ve düzenlemeler konusunda hangi noktayız, yasal hazırlıklarımız var mı?
Bu alanda rekabet hukukunu tasfiye etmiyoruz, takviye ediyoruz. Sorunlar değişirken, sınırlar genişlerken kuralları değiştirmezseniz. Dijital alandaki gelişmelerin en etkin şekilde devam etmesi için kendimizi geliştirmeye devam edeceğiz. Sektörden ricamız Rekabet Kurumu’nun hassasiyeti ve çalışma disipline olan inanç ve güvenlerini korumalarıdır. Kararlarımıza ilişkin yapılan açıklamalar gerçeği yansıtmaktan oldukça uzak, birilerinin bu alanda nema elde etme çabasından ibaret. Dünyada e-ticaret yasası yok. E-ticaret yasası çalışmalarımız sürüyor.
Pandemide şikâyetler hangi sektörlerde yoğunlaştı?
Şikâyetlerin yönü değişti, soruşturma sayısında artış var. Şikâyetler daha önce konvansiyonel sektörlerden geliyordu. Şimdi sağlık, hijyen, gıdada özellikle de fiyatlama davranışlarına yönelik şikayetlerde patlama oldu. Dünyadaki rekabet otoritelerinin büyük çoğunluğu aşırı fiyat konusunda hassas, bu konuyla ilgili önlemler alıyorlar. Kriz dönemlerinde toplum menfaati ön planda tutulmalı. Bu vatandaşlık görevidir.
Google Adwords kararı dünyada bir ilk oldu, bu konuda neler söyleyeceksiniz?
Kararda, Google’ın genel arama sonuçlarının en çok değer atfedilen kısmında gösterilen reklamların yoğunluğu ve niteliğinin ücretsiz sonuçlar üzerindeki etkisinden hareketle ihlal sonucuna ulaşıldı. Bazı platformların temel gelir kaynağı olan dijital alanlardaki reklamlar, dünyadaki birçok otoritenin gündemini meşgul ediyor. Ücretsiz sonuçlarla reklamlar arasındaki giderek reklamlar lehine dönen rekabetteki aksaklıklara müdahale ederek bu alandaki sorunların çözümü için öncülük edecek bir karar. Dünyada anılan sorunların çözümü bakımından bir ilk oldu. Dijital alanda aldığımız kararlar birçok ülkede takip ediliyor. Dosyada, Google’ın algoritma değişikliklerinin yol açtığı birtakım endişeler de değerlendirildi. Algoritmaya veya ürün dizaynına müdahale ediliyor şeklinde bir eleştiri bu noktada anlamsız kalıyor. Ürün dizaynının sorun teşkil ettiği bir dünyada, ürün dizaynı değiştirilmesi de oldukça doğal bir sonuçtur. Avrupa’daki müdahalelerde de yapılan tam olarak budur.