Rekabet Kurumu yaptığı inceleme neticesinde hem konuyu ciddi bularak soruşturma açmaya karar verdi, hem de Trendyol’un rakiplerine karşı avantaj sağlayacak nitelikte algoritma veya kodlamalardan vazgeçmesi yönünde çok ciddi bir tedbir kararı aldı
Günlerce hatta aylarca T24 teki bu köşede yazdım.
Çinli rekabet sabıkalısı AliBaba’nın yavrusu Trendyol, rekabeti ihlal ederek rakipleri olan yerli ve milli firmaları piyasa dışına itiyor. Satıcıları da rekabet ihlali ile mağdur ediyor.
Sözde “Türkiye’nin Trednyolu” ile madyayı reklama boğan Trendyol’un tepe yöneticisi Rekabet Kurumu’nda işleri yürüsün diye, firmayı denetleyen Denetleme Dairesi Başkanı ile iki uzmanı transfer ediyor.
Bunun etik olmadığı gibi hukuka aykırı olduğuna yazarak Rekabet Kurulu’nu göreve davet etmem üzerine Rekabet Kurulu Trendyol hakkında” Ön araştırma” açılmasına karar verdi.
30 günlük süre verilen ön araştırma süreci sonunda bu akşam Rekabet Kurumundan soruşturma ve geçici tedbir kararı verildiği haberi geldi.
Rekabet Kurumu bugünkü toplantısında Temmuz ayında Trendyol hakkında başlattığı ön araştırma kapsamında, ortaya çıkan bulgulardan hareketle Trendyol’un bazı davranışlarının rekabet ihlali olduğuna ilişkin ciddi bulgulara ulaştı. Hatta bu davranışların durdurulmaması halinde telafisi mümkün olmayacak zararların ortaya çıkmasını önlemek adına, Rekabet Kanunu’nun 9. Maddesinin son fırkasına dayalı olarak Trendyol’a uyması gereken bazı tedbirleri iletti. Trendyol’un bu tedbirleri zamanında yerine getirmemesi ya da getirdikten sonra yapmaktan vazgeçmesi halinde cirosunun Kanun’un 17. Maddesine göre her gün 2020 yılı cirosunun on binde beşi oranında günlük para cezası ödemek zorunda kalacak.
Rekabet Kurumu’nun temel olarak sorunlu gördüğü alan Trendyol’un online pazaryerinde 3. taraf satıcılar aleyhine kendi ürünlerini kayırması, bunu yaparken de çeşitli algoritmalar ve yazılımlar kullanması. Dünyada hakim durumdaki online alışveriş sitelerinin birçoğu bu iddialarla karşı karşıya kaldılar ve rekabet hukukunda kendini kayırma ya da “self preference” adlı ihlal türü ortaya çıktı.
Bu tür ihlallerde, hakim durumdaki platform sahibinin, platformunu kullanan diğer satıcıların verilerini çok yakından takip edip, satıcıların ürünlerine rakip kendi ürünlerini ön plana çıkararak haksız avantaj elde etmesi söz konusu oluyor. Örneğin algoritma platformun ürününü 3. taraf satıcının ürününden hep 1 TL ucuz tutuyor ya da o ürüne bakan tüketicileri tespit edip onlara yönelik platformun ürünü için cazip teklifler sunuyor.
Öyle görünüyorki Rekabet Kurumu yaptığı inceleme neticesinde hem konuyu ciddi bularak soruşturma açmaya karar verdi, hem de Trendyol’un rakiplerine karşı avantaj sağlayacak nitelikte algoritma veya kodlamalardan vazgeçmesi yönünde çok ciddi bir tedbir kararı aldı.
İşin bir de veri boyutu var. Çünkü öyle gözüküyorki, Trendyol kendi pazaryerini kullanan 3. taraf satıcıların alışveriş verilerini kendi lehine kullanıp ürünlerinin ön plana çıkmasına ya da tüketiciler tarafından tercih edilmesine çalışıyor. Rekabet Kurumu bu davranışlar da son bulsun diyor.
Bu iki alanda, kendini kayırma ve veri kullanımı konusu haliyle çok teknik konular ve Kurumun getirdiği tedbire uyulup uyulmadığının denetlenmesi de o ölçüde zor. O yüzden Rekabet Kurumu tedbir kararı içinde denetimi kolaylaştıracak bazı önlemler alınmasını da öngörüyor ve Trendyol’un her türlü teknik, idari ve organizasyonel tedbirleri almasını istiyor.
Bu kapsamda daha sonra yapılacak denetimleri de kolaylatıracak şekilde örneğin ürün arama, satıcı listeleme, satıcı puanı hesaplama gibi kritik bilgilerle ilgili algoritma ve modellerdeki değişikliklerin kaydını tutmasını ve gerektiğinde incelenebilmesine imkan tanımasını istiyor. Ve bunun 8 yıl boyunca yapılmasını şart koşuyor. Çünkü rekabet hukukunda zamanaşımı süresi bu kadar.
Hatta bir adım daha ileri giderek Trendyol bünyesinde özel olarak geliştirilen tüm yazılımlara ait kaynak kodları içinde aynı kuralı getiriyor.
Peki Trendyol bu adımları ne zaman atmak zorunda. Burada sıralanan tedbirlerin detayı Rekabet Kurulu’nun gerekçeli kararında yer alacak. Trendyol’a bu gerekçeli kararın kendisine tebliğinden itibaren 30 gün içinde bunları yapması söyleniyor. Burada Rekabet Kurumu’nun gerekçeli kararı ne kadar çabuk hazırlayacağını beraber göreceğiz. Karardan konunun vahim boyutlarda olduğu anlaşıldığı için elini çabuk tutması beklenecek.
Sonrasında da Trendyol’un soruşturması devam edecek ve bu tedbirler soruşturma sonuçlanıncaya kadar geçerli olacak. Tabi soruşturma Trendyol’un aleyhine sonuçlanırsa, bu tedbirlerin kararın da bir parçası olacağını tahmin etmek güç değil.
Rekabet Kurulu, bu kararı ile hem rüşdünü bir kez daha ispat etti, hem de kurum uzmanlarının hiçbir etki altında kalmadıklarını ortaya koydu. Rekabet Kurulu Başkan ve üyeleri ile ön araştırma safhasında ciddi bir çalışma gösterip rekabet ihlali ile ilgili cidi bulguları ortaya koyan uzmanları kutlamak gerekir.